২৮. পদব্ৰজে খনমা দৰ্শন-৫

খনমা গাঁৱত ঘূৰি ফুৰোঁতে সন্ধিয়া লাগিল৷ 'নগাসকল ভাৰতীয় নহয়৷' চিকাৰীৰ ঘৰৰ পৰা ওলাই আহি বাহিৰত দেখা পালোঁ এনেদৰে লেখা আৰম্ভ হোৱা ফলক এখন৷ ওচৰত ৰৈ ম’বাইলত থকা টৰ্চ লাইটটো জ্বলোৱাৰ যো-জা চলাই আছোঁ৷ ইতিমধ্যে বাকীসকলে পোহৰ পেলালেই৷ সুবিধাই হ'ল মোৰ৷ তাত কি লিখা আছে উৎসুকতাৰে এবাৰ পঢ়ি চালোঁ৷ ব'ৰ্ডখনৰ ফটোও তুলি ল’লোঁ৷ ইংৰাজীত লিখা আছে… Kuthotsu (Hiesenu kike), Khonoma Village.

The Nagas are not Indians. Their land was never a part of Indian territory. Their land exclusively belonged to them.

When the Indians forcibly tried to take over our land, hostility and conflict broke out between the Nagas and the Indians in the year 1956. At this point in time, the Kuthotsu clan consisted of 60 households with a population of 209.

We were determined not to give away of our land to the Indians or to be ruled over by them. We let yesterday's joys lift our spirits as we sought after tomorrow's welfare, in the hope that tomorrow's generation would continually cherish us, and, accordingly, all of us chose to head for the wilderness.

আখৰখিনিৰ তলত ৬০টা নাম লিখা আছে৷ তাৰ ঠিক তলতে আছে… For the cause of our land, we give our souls and made the wilderness our home. Tell others, we pray, of how our bones lie strewn here and there.

এই আখৰখিনিৰ তলত আকৌ ২৫টা নাম আছে৷ তাৰ ঠিক তলতে পঢ়িলোঁ এনেদৰে… This monolith is raised by the Kuthotsu clan on this, the 16th day of May, 2011, in honour and memory of all the members of its clan who chose to head for the wilderness.

ফলকখন নাপাওঁতেই স্মৃতিশিলা এটা আছিল৷ বাকীসকলে জুম বান্ধি ধৰা দেখি ময়ো চালোঁগৈ৷ আখৰবোৰ ভালদৰে পঢ়িব নোৱাৰা হৈ পৰিছে৷ কষ্ট কৰি যিখিনি উদ্ধাৰ কৰিব পাৰিলোঁ তাৰ পৰা বুজি পালোঁ যে এইটো জনৈক ভিয়াথু ঝুনয়ুৰ সোঁৱৰণত প্ৰতিষ্ঠাপিত শিল৷ ১৯৫০ চনত ভাৰতীয় সেনাই ভিয়াথুক নৃশ্ংসভাৱে মাৰধৰ কৰিছিল৷ কাৰণ তেওঁ কৈছিল... At any bate the Nagas can never accept anything less than the Naga souvereignty. ৮০ বছৰ বয়সত ১৯৮৯ চনৰ ১৬ জুলাইত মৃত্যুক সাবটি লৈছিল মানুহজনে৷

ইমানেই কঠোৰমনা আছিল আংগামী নগা! সাৰ্বভৌম স্বাধীন নাগালেণ্ড ৰাষ্ট্ৰৰ দাবীত অৱস্থান লোৱা এন.এন.চি.য়ে তাহানিতে চৰকাৰক দাখিল কৰা স্মাৰক-পত্ৰত সেই সময়তে এনেকৈ কোৱা হৈছিল… ‘নগা জনসাধাৰণ স্বাধীন আছিল আৰু ৬০০ বছৰ ধৰি অসম উপত্যকাত ৰাজত্ব কৰা আহোম ৰজাসকলেও তেওঁলোকৰ দেশখন তলতীয়া কৰিব পৰা নাছিল৷ ব্ৰিটিছৰ আগমনৰ আগলৈকে নাগালেণ্ড কেতিয়াও অসম অথবা ভাৰতৰ অংগ নাছিল৷ ইয়াণ্ডাবু সন্ধিৰ যোগেদি অসম উপত্যকাৰ ওপৰত ব্ৰিটিছে সৰ্বময় কৰ্তাৰ ক্ষমতা লাভ কৰিলে৷' এইটো সত্য যে ১৮৩০ৰ পৰা ১৮৮০ চন পৰ্যন্ত খনমাবাসীয়ে সাহস আৰু সৰ্বশক্তিৰে ব্ৰিটিছক প্ৰতিহত কৰি আহিছিল৷ খবৰেই নাছিল আন কাৰো তেতিয়া৷

আনহাতে ১৯৫৫ চনত আণ্ডাৰগ্ৰাউণ্ড হৈ পৰা খনমাৰ সন্তান ফিজো কিমান সাহসী আছিল? জানিবলৈ এটা উদাহৰণেই যথেষ্ট৷ ভাৰতীয় সশস্ত্ৰ বলৰ বিপক্ষে গেৰিলা যুদ্ধৰ সূচনাৰে তেওঁ প্ৰথমে পূব পাকিস্তান (এতিয়া বাংলাদেশ), তাৰ পাছত চুইজাৰলেণ্ড, তাৰ পাছত লণ্ডন পালেগৈ৷ উদ্দেশ্য, স্বাধীন নাগালেণ্ডৰ বাবে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সমৰ্থন বিচৰা৷ সেয়া ১৯৬০ৰ কথা৷ পাছপ'ৰ্ট নোহোৱাকৈ উপস্থিত হোৱাত হিথ্ৰ' বিমান বন্দৰত তেওঁক আটক কৰা হ'ল৷ 'পাছপ'ৰ্ট ক'ত?' কৰ্তব্যৰত বিষয়াই সুধিলে৷ উত্তৰত কি ক'লে ফিজোৱে? 'When you came to my land Nagaland, you did not carry any passport. Why can't I visit your land without a passport?'

ভাবনাবিভোৰ হৈ নিজান পথ এছোৱাৰে আন্ধাৰে-মুন্ধাৰে খোজ পেলাই দলৰ সৈতে খনমাৰ আনটো মূৰ পালোঁহি৷ এতিয়া তলৰ পৰা খট্‌খটিৰে একেৰাহে বগাই শীৰ্ষলৈ উঠি যাব লাগিব৷ মানুহৰ ঘৰৰ মাজে মাজে থিয় থিয় ষ্টেপবোৰ৷ আহি আহি ঘৰ এটাত ৰ'লোঁ৷ বিভিন্ন সম্পদেৰে অন্তৰ্ভাগ ঠাহ খাই আছে৷ বাধাহীনভাৱে প্ৰৱেশ কৰি সেইবোৰ চাব ধৰিলোঁ এফালৰ পৰা৷ গাঁওখনৰ মানুহ কিছুমানে এই ঘৰটোলৈ আহি ভিন ভিন ধৰণৰ কাম-কাজ কৰে৷ চাৰু-কাৰু শিল্পৰ থলী যেনেই লাগিল৷ সোঁমাজতে জুহালখন৷ আঙঠা ৰঙা হৈয়ে আছে৷ অলপ অলপকৈ ধোঁৱাও ওলাই আছে৷ কাঠ-বাঁহেৰে নিৰ্মিত সামগ্ৰী, দা আদি বেৰত সজাই থোৱা আছে৷ বহিবৰ বাবে যেনি-তেনি দেখা গৈছে পীৰা কিছুমান৷ আৰু অলপ পাছতেই ঘৰটোৱে প্ৰাণ পাই উঠিব চাগৈ৷ এতিয়া বিৰতি, মানে কৰ্মীসকলৰ নিশাৰ আহাৰ খোৱাৰ সময়৷ পাহাৰীয়াসকলৰ খাদ্য গ্ৰহণৰ সময় আমাৰ নিচিনা নহয়৷