চতুৰ্থ দিন, অংশ-৮

লিডু ৰ'ড নিৰ্মাণৰ দায়িত্ব লোৱাৰ প্ৰায় দুবছৰৰ পাছত, ১৯৪৪ৰ শেষভাগত মিচ্ছিনা, ভামু, নামকাম, হুকং ভেলী পাৰ কৰি লিডুৰ পৰা ৭৪৯ কিল'মিটাৰৰ মং-য়ু ৰ'ড জংছনত লিডু পথটো বাৰ্মা ৰ'ডত সংযোগ কৰাৰ সাহসী পদক্ষেপ লোৱা হ'ল৷ বতৰৰ বাধা নেওচি বাৰ্মা ৰ'ডৰ মেৰামতিবিলাক কৰি পেলোৱা হ'ল৷ লিডু-বাৰ্মা ৰ'ড জংছনৰ পৰা সোঁহাতে গ'লে দক্ষিণ দিশত ১৬০ কিল'মিটাৰত লাশ্বিয়, জাপানী অধ্যুষিত বাৰ্মা৷ বাঁৱে, উত্তৰলৈ ৬২ কিল'মিটাৰত বাৰ্মা-চীন সীমান্তৰ ৱাণ্টিং৷ চীনৰ ভিতৰুৱা ৱাণ্টিঙৰ পৰা আগুৱালে লুংলিং, পাওশ্বান, য়ংপিং, য়ুন্নানয়ি, চুয়ুং৷ তাৰ পাছতে বহুপ্ৰত্যাশিত কুনমিং৷

১৯৪৫ চনৰ ১২ জানুৱাৰী৷ ইতিপূৰ্বে মেজৰ জেনেৰেললৈ পদোন্নতি হৈছে লুই পিকৰ৷ তেওঁৰ নেতৃত্বত ১১৩খন গাড়ীৰ বিশাল কনভয়ে সিদিনা অসমৰ লিডুৰ পৰা লিডু ৰ'ডেৰে যাত্ৰাৰম্ভ কৰিলে৷ তিনিখন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজেৰে এই প্ৰথম কনভয়টোৱে গতি অব্যাহত ৰাখি ৪ ফেব্ৰুৱাৰী তাৰিখে কুনমিং পালেগৈ৷ তাৰ আগতে জানুৱাৰীৰ ২৮ তাৰিখে বাৰ্মা ৰ’ডটো পুনৰ মুকলি হোৱা বুলি ঘোষণা কৰা হৈছিল৷ ৰাস্তা খোল খোৱাৰ প্ৰথম ছমাহত ভাৰতৰ পৰা চীন দেশলৈ ট্ৰাকযোগে পৰিৱহণ কৰা হ'ল ১,২৯,০০০ টন অত্যাৱশ্যকীয় বয়-বস্তু৷

১৯৪৫ চনৰ মে’ মাহৰ ২০ তাৰিখ৷ পথটো মুকলি হোৱা বুলি চৰকাৰীভাৱে সিদিনা ঘোষণা কৰা হ'ল৷ মেজৰ জেনেৰেল পিকৰ কাৰিকৰী পৰ্যবেক্ষণত যুদ্ধগতিৰে পথটিৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য সম্পূৰ্ণ হৈ উঠিল৷ প্ৰকল্পটোত মুঠতে ব্যয় হ'লগৈ ১৩৭,০০০,০০০ আমেৰিকান ডলাৰ৷ সেই সময়ত কোৱা হৈছিল যে যুদ্ধ চলি থকা অৱস্থাত ইউ.এছ. আৰ্মীৰ ইঞ্জিনিয়াৰে হাতত লোৱা সেইটোৱে আছিল সবাতোকৈ কঠিন প্ৰত্যাহ্বান৷ নিঃসন্দেহে সেয়া আছিল এক সাংঘাতিক ইঞ্জিনিয়াৰিং চেলেঞ্জ৷ শেষত অভিযন্তাৰে জয় হ'ল৷

ইয়াৰ পাছতে সহস্ৰ পাহাৰ-পৰ্বত, দুৰ্গমতা নেওচি সৰ্পিলাকাৰ পথেৰে শাৰী পাতি কুনমিঙলৈ পাৰ হৈ গৈছিল সেনা বাহিনীৰ ২৬,০০০খন মিলিটেৰী ট্ৰাক, ৬,৫০০খন ট্ৰেইলৰধাৰী জীপ৷ ১১ ফেব্ৰুৱাৰীত কনভয়টো চীনৰ য়ুন্নান প্ৰভিন্সৰ কুনমিঙত উপস্থিত হ’লগৈ৷ সেই সামগ্ৰী চীনা জনগণক অৰ্পণ কৰা হ'ল৷ সেয়া আছিল এক বৃহৎ সফলতা যাৰ জৰিয়তে জাপানে চীনৰ ওপৰত চলাই থকা তিনি বছৰীয়া অৰ্থনৈতিক অৱৰোধ, আধিপত্য সকলোৰে অৱসান ঘটে৷

এনে বৃহৎ সফলতাৰ সুবাদতে পথটিৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল 'ষ্টীলৱেল ৰ’ড' বুলি৷ পথ নিৰ্মাণৰ ঘাই হোতা Chief of the Staff General Joseph Warren Stilwellৰ সন্মানাৰ্থে চীনা উচ্চ সামৰিক বিষয়া মাৰ্শ্বাল চিয়াং কাই-শ্বেকে এই নামকৰণ কৰিছিল৷ নিৰ্মাণকাৰী অভিযন্তা মহলত জনাজাত হৈছিল Pick's Pike স্বৰূপে৷ Chief of the Engineer Major General Lewis A. Pick আছিল পথটোৰ মুখ্য ৰূপকাৰ৷ জীয়া ইতিহাস লুকাই থকা এনে এটা ৰাস্তাৰে আজি পদযাত্ৰা কৰিবলৈ পাই আমি অতি সুখ অনুভৱ কৰিছোঁ৷ আজিৰ পৰা ৬৮ বছৰ পূৰ্বে সেয়া আছিল মানুহৰ প্ৰৱল ইচ্ছাশক্তি-কৰ্মশক্তিৰ জয়, কাৰিকৰী প্ৰযুক্তিৰ জয়৷ অগণন মানুহৰ তেজ-ঘাম, জীৱন-মৃত্যুৰ নিদৰ্শন লুকাই আছে এই ৰাস্তাটোৰ বুকুত৷

২০ মে’ত ৰাস্তা মুকলি হোৱাৰ পাছত, বিশাল কনভয়টো চীন গৈ পোৱাৰ সময়তে, সেইটো বৰ্ষৰে এপ্ৰিলৰ পৰা মে’ মাহৰ প্ৰথম সপ্তাহত সন্মিলিত বাহিনীৰ যোদ্ধাই জাপানী সৈন্যৰ হাতৰ পৰা ব্ৰহ্মদেশৰ লাশ্বিয়, মাণ্ডালয়, ৰেংগুন ঘূৰাই ল’বলৈ সক্ষম হৈছিল৷ ৬ আৰু ৯ আগষ্টত মাৰ্কিন সেনাই জাপানৰ হিৰোশ্বিমা আৰু নাগাচাকিত 'লিটল বয়' আৰু 'ফেট মেন' নামৰ এট’ম ব’ম পেলাই কলংকময় ইতিহাস ৰচিছিল এই পৃথিৱীত৷ আণৱিক বোমাৰে জাপানৰ দৰ্পচূৰ্ণ কৰি ১৫ আগষ্টত ঘোষণা কৰিছিল যে দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত তেওঁলোক জয়ী হৈছে৷ লাখ লাখ লোকৰ নিধন যজ্ঞ আৰু হিচাপহীন ক্ষয়-ক্ষতিৰ পাছত জাপানে আৰু যুদ্ধৰ দামামা বজাব নিবিচাৰিলে৷ সন্মিলিত শক্তিৰ ওচৰত আত্মসমৰ্পণ কৰিলে৷ ৬ বছৰ এদিনজোৰা দ্বিতীয় মহাসমৰৰ ২ ছেপ্টেম্বৰত সামৰণি পৰে৷

হঠাতে মনত পৰিল লিডু ৰ'ড সম্বন্ধে পূৰ্বে এঠাইত পঢ়া সত্য ঘটনা এটাৰ কথা৷ বাৰিষা কাল৷ হুকং উপত্যকাৰ ওপৰেৰে বিমানেৰে উৰি গৈ আছে Supreme Allied Commander South East Asia এডমাইৰেল লৰ্ড লুই মাউণ্টবেটেন৷ উৰন্ত অৱস্থাতে তেওঁ তেওঁৰ সহযাত্ৰী অফিচাৰ এজনক সুধিলে, 'তলত দেখি থকা নৈখনৰ নাম কি?' আমেৰিকান অফিচাৰজনে চালে৷ তাৰ পাছত উত্তৰ দিলে, 'মহাশয় সেইখন নদী নহয়৷ সেইটো লিডু ৰ'ড৷' এনেকুৱাই আছিল লিডু ৰ'ড, ষ্টীলৱেল পথ৷

'পৃথিৱীৰ ভিতৰতে অন্যতম দুৰূহ আৰু দুৰ্গম বুলি বিবেচিত অঞ্চলক সামৰি লোৱা এই পথ নিৰ্মাণৰ কাৰ্যত হেজাৰ লোকৰ পৰিশ্ৰম আৰু আত্মত্যাগৰ বহুতো অকথিত কাহিনী জড়িত হৈ আছে৷ প্ৰতিকূল পৰিস্থিতি, প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ আৰু শত্ৰু পক্ষৰ অহৰহ আক্ৰমণৰ মাজতো সম্পূৰ্ণ কৰি উলিওৱা এই পথৰ নিৰ্মাণৰ পিছত আছিল কৰ্মীসকলৰ অসীম সাহস, মনৰ দৃঢ়তা আৰু জেনেৰেল যোচেফ ষ্টীলৱেলৰ দৰে সামৰিক বিষয়াৰ অনবদ্য ভূমিকা৷' জিৰ' পইণ্টৰ ষ্টীলৱেল পাৰ্কত সংস্থাপিত ফলকত এইদৰে লিখা আছে৷ অসমৰ সাম্প্ৰতিক চুকে-কোণে পথৰ দুৰৱস্থাক লৈ টেলিভিচনৰ স্ক্ৰীণত ৰাইজৰ প্ৰতিবাদ, হৈ-চৈ, হাঁহাকাৰ, কন্দা-কটাবোৰ দেখিলে তৎক্ষণাৎ মোৰ ষ্টীলৱেললৈ মনত পৰে৷ আমাক এজন ষ্টীলৱেল লাগে৷