মই থকা বৃহৎ দুমহলীয়া হোষ্টেল ব্লক-এফৰ মূল দৰজাখনৰ পোনে পোনে, সন্মুখৰ ৰাস্তাটো পাৰ হৈয়ে আমাৰ ফিল্ডখন৷ খেলপথাৰৰ একেবাৰে সিটো মূৰত পকী ষ্টেজটো৷ সেইটোক কেন্দ্ৰ কৰিয়ে সজা হৈছে এটা প্ৰকাণ্ড পেণ্ডেল৷ উদ্দেশ্য, ফাইনেল ইয়েৰ নাইট৷

সেয়া বোধ কৰোঁ ১৯৯১ৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহৰ মাজভাগৰ কথা৷ সময়টো খাটাংকৈ ক’ব নোৱাৰিছোঁ যদিও এইটো হ’লে এতিয়াও ভালদৰে মনত আছে যে নিশা ন বজাতে মঞ্চত উঠিছিল ফাইনেল ইয়েৰ নাইটৰ বিশেষ আকৰ্ষণ, মণিপুৰৰ পৰা আমন্ত্ৰণ জনাই অনা হাৰ্ড ৰক বেণ্ড৷ কাণ তাল মৰা সেইজাতীয় সংগীতত জাহ যাব নোৱাৰা হেতুকে অলপ সময় থাকিয়ে বিছনাত আশ্ৰয় ল’লোঁগৈ৷ পিছে মোৰ ৰুমটো আছিল হোষ্টেলৰ মূল দৰজাখনৰ চিধাচিধি৷ গতিকে দীঘলচুলীয়া, চাৰিজনীয়া গায়কবৃন্দৰ সৈতে ব্যৱধান এশ মিটাৰৰ কম নহ’লেও সৰলৰৈখিকভাৱে ধাৱিত শব্দৰ সমদল যাত্ৰা চলি থাকিল মোৰ কোঠাৰ দিশে৷ দৰজা মাৰিও তত নাপালোঁ৷ উচ্চ প্ৰাৱল্যৰ সংগীতৰ আক্রমণত ইতিমধ্যে কাণ দুখনে কিবা গুমগুমাব ধৰিছিল৷ সেই নিশা বহুত পৰলৈকে মোৰ টোপনি অহা নাছিল৷

সি যি কি নহওক, ফাইনেল ইয়েৰ নাইট পাৰ হৈ গ’ল৷ অনুষ্ঠানৰ আয়োজক ছাত্ৰসকলক আছাম এচোচিয়েচনৰ তৰফৰ পৰা অনুৰোধ জনোৱা হ’ল যে পেণ্ডেলৰ বাঁহৰ ফ্ৰেমটো যেন ভাঙি নেপেলায়৷ যেনে আছে তেনেই থাকিবলৈ দিয়ে যাতে৷ কাৰণ সন্মুখত ৰঙালী বিহু আহি আছে৷ সেই স্থানতে ব’হাগ মাহত আমি অসমৰ ছাত্ৰবোৰে বিহু পাতিম৷ অন্ততঃ এটা কাম সহজ হ’ব৷

গতিকে পেণ্ডেলৰ ফ্ৰেমটো অক্ষত ৰূপতে ৰখা হ’ল৷ বিহুলৈ বাকী থকা দিনকেইটা তাৰ তলেৰেই চৰ্টকাট মাৰি আমি ক্লাছলৈ আহ-যাহ কৰিলোঁ৷ অসুবিধা নোহোৱাকৈ নাথাকিল যদিও তেনেকৈয়ে নিতৌ আবেলি ফিল্ডত খেলা-ধূলাও চলাই গ’লোঁ৷

কেলেণ্ডাৰ আগুৱাই গ’ল৷ এপ্ৰিল সোমাল৷ নিৰ্দিষ্ট দিন উপস্থিত হ’লহি৷ খোলা জীপ গাড়ীত উঠি পাহাৰীয়া ৰাস্তাৰে, কাৰ্চিংচাৰ ফালেই নেকি, পাহৰিছোঁ, অকাই-পকাই গৈ ব্লক অফিচৰ পৰা তিৰ্পাল উঠাই আনিলোঁগৈ৷ তাৰ পিছত এফালৰ পৰা তৰি দিলোঁ উকা ফ্ৰেমৰ ওপৰত৷ সেইকেইখনে নুজুৰিলে৷ আকৌ ক’ৰবাৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰি অনা হ’ল৷ সন্ধিয়াৰ আগে আগে পেণ্ডেলৰ ওপৰৰ ছাউনি মোটামুটি ৰেডী হৈ গ’ল, কম আয়াসতে৷

এতিয়া মাজত এটা মাত্ৰ দিন বাকী৷ নাহৰলাগুন, ইটানগৰ, বান্দৰদেৱা, হাৰমতী, নাৰায়ণপুৰ, বিহপুৰীয়া, লখিমপুৰ পৰ্যন্ত খবৰ পৌচি গৈছে যে নেৰিষ্ট (নৰ্থ ইষ্টাৰ্ণ ৰিজিঅ’নেল ইনষ্টিটিউট অৱ চায়েন্স এণ্ড টেকন’লজী, নিৰজুলি, অৰুণাচল প্ৰদেশ)ত বিহুৰ আয়োজন কৰা হৈছে৷ দৈ-চিৰা, পিঠা-পনা, হুঁচৰি, মুকলি বিহু দল সকলোৰে পূৰ্ণযোগাৰ কৰি পেলাইছে দায়িত্ববাহী ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে, অতি আন্তৰিকতাৰে৷ সহযোগ কৰিছে স্থানীয় অসমীয়া পৰিয়ালসমূহেও৷

কিন্তু... বিধিৰ কি বিপাক! সেই নিশাৰ শেষভাগলৈ হিল-দল ভাঙি আহক এজাক বৰষুণ৷ লগতে প্ৰবল বতাহো৷

পুৱা মোৰ সোনকালে শুই উঠাৰ অভ্যাস৷ নিয়মিত জগিং আৰু এক্সাৰচাইজ কৰোঁ৷ টুথ ব্ৰাছডাল হাতত লৈ পেণ্ডেলটো চাওঁগৈচোন বুলি হোষ্টেলৰ মুখলৈ ওলাই আহিলোঁ৷ অ’... হৰি! পেণ্ডেল দেখোন মাটিত ফ্লেট! কি হ’ব এতিয়া? কান্দিবলগীয়া অৱস্থা হ’ল৷

বৰদৈচিলাৰ প্ৰকোপত বিহুৰ পেণ্ডেল বাগৰি পৰাৰ বাতৰিটো ৰাষ্ট্ৰ হৈ পৰাৰ লগে লগে ক্ষন্তেকৰ ভিতৰতে মৌ-মাখিৰ দৰে সাতখন হোষ্টেলৰ নিৱাসী অসম-সেনাসকল গোট খালেহি৷ সকলোৰে মনত একেটাই উৎকণ্ঠা৷ কাইলৈ বিহুখন কি হ’ব? এই পেণ্ডেল আকৌ আগৰদৰে থিয় কৰাটো কি সম্ভৱপৰ কথা? তিৰ্পালৰ ওপৰতো দেখোন য’তে-ত’তে দ’ম দ’ম পানীৰ ডোঙা৷ ইফালে হাততচোন সময়েই নাই৷ কি কৰা যায় এতিয়া? ইয়াত কোনোপধ্যে নহ’ব৷ বেলেগ ঠাই চাব লাগিল৷ সোনকালে৷

পিছফালৰ গেইটেদি ইনষ্টিটিউটৰ ভিতৰ ভাগলৈ সদলবলে সোমাই গ’লোঁ৷ ইংৰাজী বৰ্ণমালাৰ ইউ পেটাৰ্ণৰ দুমহলীয়া বিল্ডিঙৰ মাজৰ ঠাইডোখৰ ঠিক হ’ব বুলি সকলোৱে হয়ভৰ দিলে৷ ক’ৰবাত ক’ৰবাত বৰষুণৰ পানী জমি আছে যদিও এইটো ঠিক যে ইয়াত বতাহে সতকাই নাপাব৷ সময় পিছে তাকৰ৷ এতিয়াই কাম আৰম্ভ কৰিব লাগিব৷

যুদ্ধকালীন তৎপৰতাৰে ছাত্ৰ-শক্তি কামত লাগি গ’ল৷ প্ৰথমে ঠাইখিনিত পৰি থকা অদৰকাৰী বস্তুবোৰ আঁতৰ কৰা হ’ল৷ তাৰ পিছত ক্লাছৰুমৰ পৰা প্লে’টফৰ্মবোৰ এখন এখনকৈ ধৰাধৰিকৈ বাহিৰলৈ অনা কাম৷ প্লেটফৰ্ম জোৰা দিয়েই অস্থায়ীভাৱে মঞ্চ সাজিব লাগিব৷ ইখনৰ ওপৰত সিখন জাপি লেবেল মিলাই দিলত ষ্টেজটো হৈ উঠিল যেনিবা৷ পিছে তেনেকৈ ৰাখি দিলেইতো নহ’ব৷ কিয়নো, এলাপেচা কথা নহয়, ইয়াত বিহু মৰা হ’ব৷ গতিকে খুৰাবিলাক মিলাই ভালকৈ বান্ধিব লাগিব৷ নহ’লে নাচোনৰ গিৰিপনিত অৱস্থা কি হয়গৈ ঠিক নাই৷

মুকলিতে পোৱা খুৰাকেইটা যোৰপাতি বান্ধিবলৈ হাতত ৰছী লৈ বিভিন্নজন ডেকা একে সময়তে লাগি গ’ল৷ ভিতৰৰফালে হ’লে কোনো নোসোমায়৷ কাৰণ তলত আছে বোকা-পানী৷

হ’ল বুলিনো আৰু চাই থাকিব পাৰিনেকি? শেষত অমুকায়ে হাণ্ড্ৰেড পাৰচেণ্ট ৰেচপনচিবিলিটি লৈ ল’লোঁ৷ এনেয়ে বোকা-পানী ফেনেকি ভাল পোৱা মানুহ৷ দেহাৰ জোখো প্লেটফৰ্মৰ তলত সোমাবৰ অনুকূল৷ কাজেই নাৰিকলৰ ৰছীকেইডালমান জোখত কাটি লৈ মেকুৰীৰ বিচক্ষণতাৰে প্ৰৱেশ কৰি দিলোঁ প্লেটফৰ্মৰ অন্তৰ্ভাগত৷ মটৰগাড়ীৰ তলফালে সোমাই মেকানিকে ওপৰমুৱাকৈ শুই কাম কৰাৰ দৰে বোকায়ে-মাটিয়ে ইলুটি-সিলুটিকৈ ইখনৰ লগত সিখন জপটিয়াই এফালৰ পৰা আটি আটি বান্ধি গ’লোঁ৷ লক্ষ্য ৰাখিলোঁ যাতে যিমান নাচিলেও প্লেটফৰ্ম লৰচৰ কৰিব নোৱাৰে৷ নহ’লে বদনাম হ’ব৷

বিহুৰ উলাহত সেইখন কৰি থাকোঁতেই কোন পাকত জানো ক’ৰবাত ওলাই থকা গজাল এটাই সোঁহাতৰ অনামিকা আঙুলিৰ প্ৰথম জোৰাটোতে চেৰেককৈ অকণমান ফালি পেলালে৷ গজালটো দেখাই নাপালোঁ৷ বিৰিঙি অহা তেজকণ তক্তাতে ঘঁহি-পিহি মোহাৰিলোঁ৷ বিহুৰ নামত তেজ অকণমানকে দান দিছোঁ বুলি কিবা এটা ভালো লাগিল৷ তাৰ পিছত ঠাইডোখৰ বুঢ়া আঙুলিৰে কিছু পৰ টেপা মাৰি ধৰি থাকিলোঁ৷ ৰক্তপ্ৰৱাহ ক্ষন্তেকৰ বাবে বন্ধ হ’ল যদিও অলপ পাছতে ৰঙাকৈ আকৌ জিলিকি উঠিল৷ পুনৰবাৰ একে কায়দাৰে মচিলোঁ, টেপা মাৰিলোঁ৷ তেনেকৈয়ে কাম চলাই গ’লোঁ৷ কাম ৰখাব নোৱাৰি৷

এটা সময়ত পেটে কলমলাবলৈ ধৰিলে৷ চেৰপেটা লাগি ইপিনে কাপোৰ-কানিৰ অৱস্থাও কাহিল৷ তলৰ পৰা ওলাই, ব্ৰেক এটা লৈ চিধাই হোষ্টেল পালোঁহি৷ হাত-ভৰি ধুই ফটাফট ভাতকেইটা সুমুৱাই ল’লোঁ৷ আঙুলিৰ প্ৰতি কেৰেপ নাই৷ ধুৰ, মাৰ গুলী৷ মামূলি কথা এইবোৰ৷ ঠিক হৈ যাব৷ নিজকে নিজে ক’লোঁ৷

খাই উঠিয়েই বাকী থকা কামখিনিৰ বাবে আকৌ দৌৰ মাৰি আহি গ’লোঁ অস্থায়ী বিহুতলীলৈ৷ সময়যে তাকৰ৷ অসম সমাজৰ প্ৰেষ্টিজৰো কথা আছে৷

পিছদিনা বিহু জমি উঠিল৷ ঢোল-পেঁপাৰ শব্দত কেম্পাচ ৰজনজনাই গ’ল৷ ক’ৰ ক’ৰ পৰাযে বিহুৱা-বিহুৱতী আহি নাচিলে, নচুৱালে৷ জাক জাক দৰ্শক আহিল৷ মনত ৰৈ যোৱা এটা অভিজ্ঞতা, অভিভূত হ’বলগীয়া এটা পৰিৱেশ৷ ৰাইজৰ সোঁত দেখি আচৰিতেই মানিলোঁ৷ লগে-ভাগে বেছ স্ফূৰ্তি কৰা হ’ল৷ কটা আঙুলিৰেই দৈ-চিৰা-হুৰুম সানি ঠাহি ঠাহি গিলিলোঁ৷ বিধে বিধে পিঠা-লাড়ু খালোঁ৷ আনকো খুৱালোঁ৷ সজাগ দৃষ্টি ৰখা হ’ল, কোনো লোক যাতে অসমীয়া জলপান খোৱাৰ পৰা বাদ নপৰে৷ খুব মজা লাগিল সেইদিনা৷ আন্ধাৰ হোৱাৰ আগে আগে কাৰ্যসূচী সমাপ্ত হ’ল৷ সকলোৱে প্ৰাণভৰি বিহুৰ আনন্দ উপভোগ কৰিলে৷ ব্যস্ততাৰ মাজেৰেই কাম-কাজ সামৰি আমিও হোষ্টেল সোমালোঁগৈ৷

পাহাৰৰ বুকুলৈ লাহে লাহে নিশাৰ আন্ধাৰ নামি আহিল৷ আৰু নিশালৈ দেখোন মোৰ আঙুলিটোৱেও কিবা টনটনাবলৈ ল’লে৷ গৰম-গৰম ভাব এটাও অনুভৱ কৰিব ধৰিলোঁ৷ কটা ঠাইখিনি মাজে মাজে চিৰিং চিৰিং কৰা হ’ল৷ অলপ অলপ ফুলিছেও৷ মই বোলোঁ, অ’, এইটো আকৌ কি লাগিল? যেনে-তেনে চলি গ’লোঁ সিদিনা৷ পিছদিনা আৰু এখোপ চ’ৰা হ’লগৈ৷ মস্ত এডাল হৈ পৰিল আঙুলিটো৷ কোনো কামতে সহযোগ নকৰা হ’ল ই৷ ৰুমাল এখনেৰে মেৰিয়াই থ’লোঁ৷ ভাত খাওঁতে চামুচৰ সহায় ল’ব লগা হ’ল৷ লিখিব পৰা নাযাব বুলি ক্লাছো মিছ কৰিলোঁ৷ ইফালে, শ্ৰেণীত সদায় ৰেগুলাৰ ছাজিদ আজি কিয় অনুপস্থিত বুলি বন্ধুবৰ্গৰ মনত স্বাভাৱিকতে প্ৰশ্নৰ উদয় হ’ল৷ খবৰা-খবৰিও চলিল৷ আঙুলিৰ সমস্যাটো গম পোৱাত মোক চাবৰ বাবে শুভাকাংক্ষীয়ে ৰুমত ভিৰ কৰিলেহি৷ বিহুত ইমান কাম কৰা ল’ৰাটোৰ কি হ’ল বুলি অন্যান্য হোষ্টেলৰ আবাসীও আহি হাজিৰ৷ ছাত্ৰ-বন্ধুসকলৰ দলবদ্ধ আগমন আৰু আন্তৰিকতা দেখি হাঁহিমেইনে কান্দিমেই যেন লাগিল মোৰ৷ ইমান মৰম, মোৰ প্ৰতি!

সেই নিশাও বেছ ভুগিলোঁ৷ আৰু নোৱাৰি৷ বিভিন্নজনৰ পৰামৰ্শ সাৰোগত কৰি পিছদিনা পুৱাতে আমাৰ ইনষ্টিটিউটৰ ডিচপেন্সেৰী পালোঁগৈ৷ ঢেলা-বগা, ভিণ্ডাকাৰ আঙুলিটো ৰুমালখন গুচাই ডাক্তৰ ছাৰৰ সন্মুখত প্ৰদৰ্শন কৰিলোঁ৷ লগতে হিষ্টৰীও গালোঁ৷ তেখেতে লুটিয়াই-পুটিয়াই নিৰীক্ষণ কৰিলে৷ তাৰ পিছত ক’লে... চেপটিক হৈ গ’ল৷ এতিয়াই ফালিব লাগিব৷ ডাক্তৰ, দৰৱ, কটা-ছিঙা এইবোৰৰ পৰা শত-যোজন আঁতৰত থকা মানুহ মই৷ বাচিব পাৰোঁ নেকি বুলি চেষ্টা কৰি চাওঁ বুলি জনালোঁ যে তিনিদিনৰ পিছতে আমাৰ পৰীক্ষা আৰম্ভ হ’ব৷ নাই, ডাক্তৰে নুশুনিলে৷ লগে লগে নাৰ্চক মাতিলেহে৷

মই বোলোঁ হৰি! মৰিলোঁ আজি৷ নাৰ্চ দুজনীক মোৰ জীয়া-যম যেনেই লাগিল৷ চিধাই কিবা ইনজেকচন এটা পুচ কৰিলে৷ তাৰ পিছতে দুয়োজনীয়ে ধৰি লৈ চোকা অস্ত্ৰৰে আঙুলিটোৰ এছোৱা ফালিলে৷ ওপৰৰ পৰা তললৈ নিৰ্দয়ভাৱে কেইবাবাৰো একেৰাহে চেপি-টিপি তেজ-পূঁজ এসোপামান বাহিৰ কৰিলে৷ জীৱটো ওলাই যোৱা যেন লাগি গ’ল সেই মুহূৰ্তত৷ সেইখিনি কৰি ঘাটুকুৰাত মলম লগাই বেণ্ডেজ বান্ধি দিলে৷ আঙুলিয়ে ভিতৰি ভিতৰি জিন-জিন কৰিবলৈ ধৰিলে৷ যিহওক, কামটো হ’ল যেনিবা৷ এতিয়া ৰুমলৈ যাব লাগে৷

পিছে… জীয়াই জীয়াই কৰা এই অ’পাৰেছনৰ পাছত পৰৱৰ্তী পাঁচদিনলৈ যিটো অধ্যায় আৰম্ভ হ’ল, সেইটোহে জীৱনলৈ মনত থাকি গ’ল৷

পেনিচিলিন... ডাক্তৰ চাহাবে খচাখচ লিখি দিয়া শ্লিপখন পঢ়ি নাৰ্চে পুনৰবাৰ চিৰিঞ্জ ৰেডী কৰিলে৷ টেষ্ট কৰি চাবলৈ উদ্যত হ’ল৷ মোৰ ইফালে অণ্ঠ-কণ্ঠ শুকাই শেষ৷ সৰুতে বান্দৰে কামোৰাত নাভিৰ কিনাৰে কিনাৰে লোৱা ষোল্লটা, তাৰ পিছত ডাঙৰত কুকুৰে কামোৰাত একে ল’কেচনতে লোৱা আঠটা... সেইকেইটাৰ মধুৰ স্মৃতি চিৰসেউজ হৈ আছেই৷ এতিয়া আৰম্ভ হ’ল এইজাতি৷ বাপৰে বাপ, প্ৰথমটোতে শিক্ষা পাই গ’লোঁ দেই৷ এদিন যদি সোঁ বাহুত, পিছদিনা বাঁও বাহুত৷ তাৰ পিছদিনা আকৌ সোঁ৷ লৈ নোপোৱাসকলে মুঠেই নাজানিব এইফেৰা কেনে মৌ-মিঠা জিনিছ৷

ট্ৰিটমেণ্ট পাই নিশালৈ আঙুলিটো জামৰি আহিল৷ আনহাতে পৰীক্ষাও আৰম্ভ হৈ গ’ল৷ এদিন প্ৰশ্নোত্তৰ লিখি থকা অৱস্থাতে শ্ৰেণীকোঠাতে বেণ্ডেজটো আপোনা-আপুনি সুলকি পৰিল৷ আঙুলি প্ৰায় আগৰ পৰ্যায় পালেগৈ৷ কোনেও তৎ ধৰিব নোৱাৰাকৈ খোলা খিৰিকীৰে সেইটোক সজোৰে দলি মাৰি দিলোঁ দূৰৰ ডাষ্টবিনটোলৈ৷

এনেকৈয়ে বিহুৰ নামত তেজ, পূঁজ, বেণ্ডেজ চব দি দিলোঁ৷ তাৰ পিছৰ পৰাই সোঁহাতৰ অনামিকা আঙুলিৰ পাবটো সামান্য চিঞা পৰিল৷ অকণমান বেঁকা ৰূপো ধাৰণ কৰি ৰ’ল৷ আমি পতা নেৰিষ্টৰ সেই বিহুখনৰ স্মৃতি সোঁৱৰাই থাকিল, আজিও বাৰে বাৰে৷

ৰচনা : ১১.৪.২০১৪